Hərbi obyektləri atəşə tutulan İran İsraili cavab zərbələri ilə hədələyib. Bu hədələri İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun (İİKK) qərargah rəisi Hüseyn Salami dilə gətirib. O, oktyabrın 28-də deyib ki, İsrail iki gün əvvəlki hava zərbələrinə görə acı fəsadlarla qarşılaşacaq.

İran Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü də rəsmi Tehranın İsrailə cavab vermək üçün əlindəki bütün vasitələrdən yararlanacağını söyləyib.

İsrail oktyabrın 26-da İranın hərbi obyektlərinə dəqiq və uğurlu zərbələr endirdiyini açıqlayıb və bunun oktyabrın 1-də İsrail ərazisinə buraxılan raketlərə cavab olduğunu deyib. İran da bəyan edib ki, onun raket hücumu İsrailin daha öncə İİKK-nın bir neçə yüksəkrütbəli zabitinin öldürülməsinə cavab idi.

Ekspertlər düşünürlər ki, bu yolla hər iki ölkə böyük savaşdan boyun qaçıra bilib.

Zərbələrdən öncə İsraildən xəbərdarlıq aldığını və atılan raketlərin çoxunun zərərsizləşdirildiyini bildirən İran dörd hərbçisinin həlak olduğunu da etiraf edib.

Ölkənin ali dini lideri Əli Xamenei zərbənin "yanlış hesablanmış" olduğunu desə də, ölkəsini cavab atəşinə səsləməyib.

H.Salami də Qəzza və Livanda İranın dəstəklədiyi qruplaşmalara qarşı müharibə aparan İsrailin son hava zərbələrini "yanlış hesablama və acizlik" göstəricisi adlandırıb.

Peyk görüntülərinə əsasən, İranın hədəfə alınmış hərbi bazalarına ziyan dəydiyi iddia edilir. İran sözügedən ziyan barədə iddiaları təsdiqləməyib.

İqlim layihələrinə ayrılan 24-41 milyard dollar arası vəsaitin hesabatı düzgün aparılmayıb. AzadlıqRadiosu bu xəbəri yayarkən "Oxfam"ın Dünya Bankı və Beynəlxalq Valyuta Fondunun Vaşinqtonda keçiriləcək illik toplantısı ərəfəsində açıqladığı sonuncu hesabata dayanıb.

"Oxfam" 2017-2023-ci illərdə ayrılan maliyyə barədə hesabatların düzgün aparılmadığını bildirib. Vəsaitin nəyə və necə xərclənməsi aydın bilinmədiyindən ayrılan maliyyənin nəyə təsir göstərdiyini hesablamaq mümkünsüzdür. Üstəlik, pulların az və ortagəlirli ölkələrə ayrılması da qeyri-müəyyən qalır.

Bütün bankların iqlimə ayırdığı toplam vəsaitin 52 faizi Dünya Bankının payına düşür.

"Bu… gözdənqaçırma deyil"

Azərbaycanda bu il keçiriləcək COP-29 sammitində iqlim dəyişikliyinə ayrılan maliyyə başlıca müzakirə mövzularından biri olacaq.

"Bu, adicə bürokratik gözdənqaçırma deyil. COP-da bu il əldə etməli olduğumuz nailiyyətləri pozmaq üçün güvənin təməldən sarsıdılmasıdır", - "Oxfam International"ın Vaşınqton nümayəndəliyin başçısı Keyt Donald (Kate Donald) belə deyib.

Sözügedən maliyyənin necə istifadə edildiyi barədə bilgi almağın çətinliyindən gileylənən nümayəndəlik rəhbəri bu prosesin şəffaf və hər kəsə, özəlliklə bu vəsaitdən yararlanacaq icmalara açıq olmasının önəmini vurğulayıb.

Həbsxanada olan İran azərbaycanlısı, Nobel Mükafatı laureatı və insan haqları qoruyucusu Nərgiz Mohəmmədi Tehran xəstəxanalarından birinə yerləşdirilib. Onun əri oktyabrın 27-də AzadlıqRadiosuna belə deyib və xanımının sağlığı ilə bağlı iki aydan çox problem yaşayandan sonra müalicəsinə başlandığını bildirib. N.Mohəmmədiyə doqquz həftəyə yaxın tibbi yardım göstərilməsinə icazə verilməyib.

"Nərgiz Mohəmmədinin, axır ki, xəstəxanaya yerləşdirilməsi vətəndaş cəmiyyəti və insan haqları müdafiəçiləri ilə "Nərgizə Azadlıq Koalisiyası"nın dəstəyinin, beynəlxalq ictimaiyyət və medianın basqısının sonucudur", - Nobel mükafatçısının əri Tağı Rəhmaninin X sosial şəbəkəsində açıqladığı sözlərdir.

Parisdə yaşayan Rəhmani bunu da deyib ki, tibbi yardımın gecikdirilməsi, xanımının həbsxanada keçirdiyi illər və tək saxlanılma ortamı səhhətində ciddi problemlər yaradıb. 52 yaşlı N.Mohəmmədi son 20 ildə dəfələrlə həbs edilib və sonra azadlığa buraxılıb. İndi o, "İran əleyhinə təbliğat" yaymaqda suçlanaraq bir illik həbs cəzasını çəkməkdədir.

Rusiya ordusu Ukraynanın şərqində irəlilədiyini iddia edir. Ukrayna hakimiyyəti isə oktyabrın 27-də Xersonun mərkəzinin amansız hücumlara məruz qaldığını, azı iki dinc sakinin öldürüldüyünü açıqlayıb.

Rusiya prezidenti Vladimir Putin bir daha Kiyevi hədələyib. O deyib ki, Qərb müttəfiqləri Ukraynaya onun ərazilərinin dərinliklərini uzaqmənzilli silahlarla vurmağa icazə versə, Kreml buna cavab verəcək.

"Bunu hələ deməyə tezdir, ancaq hərbi idarəmiz bu barədə düşünür və müxtəlif reaksiyalar təklif edəcək", – Putin oktyabrın 27-də dövlət televiziyasına deyib.

Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski Qərb tərəfdaşlarına bu icazəni almaq üçün təzyiq göstərir. Qərb isə sərhəd regionundan kənarda belə silahların istifadəsinin münaqişəni genişləndirəcəyindən ehtiyatlanır.

Rusiyanın Müdafiə Nazirliyi ordunun İzmaylovka kəndini tutduğunu açıqlayıb. Ukraynanın bu kəndi Donetsk vilayətindəki Kuraxovo sənaye mərkəzindən şimalda yerləşir.

Xersonun mərkəzinə isə Rusiya dron və raket zərbələrini intensivləşdirib. Bu şəhərin 280 minə yaxın əhalisi olduğu bildirilir. Zərbələr nəticəsində iki nəfər həlak olub, yaralılar var.

Ukrayna ordusu cəbhədə vəziyyətin çətin olduğunu, düşmənin canlı qüvvə və avadanlıq məsələsində üstünlüyünü saxladığını bildirib.

Oktyabrın 24-də Avropa Parlamenti venesuelalı müxalifətçilər Mariya Korina və Edmundo Qonsalesi Andrey Saxarov adına "Düşüncə azadlığı" mükafatı ilə təltif edib.

Laureatlar mükafata "azadlıq və demokratiyanın bərpası uğrunda mübarizə aparan Venesuela xalqını təmsil etdikləri" üçün layiq görülüblər.

2024-cü ilin iyulunda Venesuelada prezident seçkiləri keçirilib. Müxalifətin açıqladığı nəticələrə görə, onların namizədi Qonsales inandırıcı qələbə qazanıb. Lakin milli seçki şurası indiki prezident Nikolas Maduronu qalib elan edib.

Avqusta müxalifət bütün səsvermə protokollarını təqdim edəndən dərhal sonra 75 yaşlı Qonsales və 56 yaşlı Korina ilə bağlı istintaqa başlanılıb. Onlar yalan məlumatlar yaymaq, itaətsizlik çağırışları, üsyana təhrik və cinayətkar sövdələşmədə ittiham olunurlar. O vaxtdan bəri Marina Korina Maçado Venesuelada gizlənir. Edmundo Qonsales ölkəni tərk edə bilib və İspaniyada məskunlaşıb.

17 oktyabr

Qubad İbadoğlu 2024-cü il Saxarov mükafatının finalçısı seçilib

Oktyabrın 17-də Avropa Parlamentinin Xarici Əlaqələr və İnkişaf komitələrinin üzvləri gizli səsvermə yolu ilə 2024-cü il Saxarov mükafatının üç finalçısını seçiblər. Onlardan biri azərbaycanlı akademik və antikorrupsiya fəalı professor Qubad İbadoğludur.

Yekun siyahıda Venesueladakı demokratik qüvvələrin lideri Mariya Korina Maçado və son seçkilərdə ölkənin prezidenti seçildiyi bildirilən Edmundo Qonsales Urrutiyanın (vahid nominasiya) da adları var. Digər nominantlar isə "Qadınlar Sülh Uğrunda" və "Günəşin Qadınları" (İsrail/Fələstin) təşkilatlarıdır (vahid nominasiya).

Bir həftə sonra, oktyabrın 24-də Prezidentlər Konfransı (Avropa Parlamentinin prezidenti Roberta Metsola və siyasi qrupların liderləri) Fikir azadlığı üzrə Saxarov mükafatının 2024-cü il üzrə laureatını seçəcək. Qalib(lər)in adları Strasburqda keçiriləcək plenar iclasda elan olunacaq.

50 min avro fondu olan mükafatın təqdimat mərasimi bu ilin dekabrında Strasburqda plenar iclasda baş tutacaq. Final mərhələsinə adlayan hər üç namizəd mükafatlandırma mərasiminə dəvət olunacaq.

Professor Qubad İbadoğlunun Saxarov mükafatına namizədliyi Avropa Parlamentinin Yaşıllar-Azad Avropa Birliyi fraksiyası tərəfindən irəli sürülüb. "İbadoğlu insan haqları müdafiəçisi, rejimin və mədən sənayesinin tənqidçisidir. Bu, Bakıdakı COP29-dan bir neçə həftə əvvəl Azərbaycana göndərilmiş güclü mesajdır!", – X şəbəkəsində paylaşılan mesajda deyilib.

Tanınmış sovet fizika alimi, siyasi dissident Andrey Saxarovun şərəfinə verilən Fikir azadlığına görə Saxarov mükafatı Avropa İttifaqının insan haqları üzrə ən yüksək mükafatıdır. O, 1988-ci ildən bəri hər il parlament tərəfindən fərdlərə və ya təşkilatlara insan hüquqlarının və əsas hüquqların müdafiəsi, xüsusilə ifadə azadlığı, azlıqların hüquqlarının qorunması, beynəlxalq hüquq, demokratiyanın inkişafı və qanunun aliliyinin müdafiəsi sahəsində gördükləri işlərə görə verilir.

Nelson Mandela və Anatoli Marçenko, həmçinin dissidentlər, siyasi liderlər, jurnalistlər, hüquqşünaslar, vətəndaş cəmiyyəti fəalları, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və təhsil hüququna görə mübarizə aparan uşaq hüquqları fəalı bu mükafata layiq görülüblər.

Bu mükafatı almış Nelson Mandela, Malala Yusufzay, Deni Mukveqe və Nadya Murad Nobel Sülh Mükafatını da layiq görülüblər.

Xatırlatma

Q.İbadoğlu ötən il iyulun 23-də həbs edilmişdi. O, Cinayət Məcəlləsinin (CM) 204.1-ci (Satış məqsədi ilə saxta pul... və ya xarici valyuta hazırlama, əldə etmə və ya satma - mütəşəkkil dəstə tərəfindən törədildikdə) maddəsi ilə ittiham olunub. Daha sonra ona qarşı CM-in 167-3.1-ci (dini ekstremist materialları hazırlama, saxlama və ya yayma) maddəsi ilə yeni ittiham irəli sürülüb. Q.İbadoğlu ittihamları saxta adlandırıb.

Bu il aprelin 22-də onun barəsində seçilmiş həbs-qətimkan tədbiri ev dustaqlığı, daha sonra isə müstəntiqin qərarı ilə polisin nəzarətinə verilmə ilə əvəz olunub.

Q.İbadoğlu dövlət qeydiyyatına alınmayan Azərbaycan Demokratiya və Rifah Partiyasına (ADR) rəhbərlik edib. Amma ev dustaqlığına buraxılandan sonra səhhəti ilə bağlı siyasi fəaliyyətinə fasilə verdiyini açıqlayıb.

BMT baş katibi Antonio Quterreş oktyabrın 24-də Kazanda keçirilən BRICS sammitində Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə görüşüb. O, Putinə Rusiyanın Ukraynaya hərbi müdaxiləsinin BMT xartiyasına və beynəlxalq hüquqa zidd olduğunu deyib. BMT-nin açıqlamasında belə bildirilir.

Sammitə qatılanlar və Putin qarşısında çıxış edən Quterreş Ukraynada "ədalətli" sülhə çağırıb: "Bizə Ukraynada sülh lazımdır. BMT xartiyasına, beynəlxalq hüquqa və Baş Assambleya qətnamələrinə uyğun bir sülh".

Səfər Ukraynada qəzəbli reaksiya doğurub. Xarici İşlər Nazirliyi İşveçrədə keçirilən Dünya Sülh Sammitinə Ukraynanın dəvətini qəbul etməyən Quterreşin əvəzində Kazana "savaş canisinin dəvəti ilə" yollanmasını yanlış seçim adlandırıb. "Bu, sülhün bərqərar olmasına xidmət etmir və olsa-olsa, BMT-nin nüfuzunu sarsıdır", - nazirliyin X sosial şəbəkəsindəki paylaşımında belə deyilir.

BRIKS sammitinə İran və Türkiyə prezidentləri ilə yanaşı, 36 ölkənin lideri qatılıb

Beləcə, Rusiya dünyanın öndə gələn ölkələrinə öz gücünü və özəlliklə Qərb dövlətlərinə Putinlə görüşmək istəyənlərin sayca tükənmədiyini göstərmək istəyib.

Oktyabrın 24-də Ukraynanın şərqindəki Kupyansk şəhərinə Rusiyanın hava zərbələri nəticəsində bir nəfər ölüb, 10 nəfər yaralanıb.

"Ağır durumdakı bir qadın xəstəxanaya çatdırılsa da, həyatını qurtarmaq mümkün olmayıb", - Xarkov vilayətinin başçısı Oleh Sınyehubovun sözləridir.

Donetsk vilayətinin strateji önəmli Pokrovsk şəhəri yaxınlığına da havadan zərbə endirilib. Nəticədə yaşları 58-65 arasında olan iki kişi və bir qadın öldürülüb.

Ukrayna Havadan Müdafiə Sistemləri ölkənin 11 vilayətini hədəf alan 50 PUA-dan 40-nı vurub. Daha 7 PUA naviqasiya sistemlərinə elektron müdaxilə ilə zərərsizləşdirilib.

Ukrayna hərbçiləri Şimali Koreya əsgərlərinin Rusiyanın Kursk vilayətindəki yerini müəyyənləşdirib. Kəşfiyyat bilgilərinə görə, koreyalılar hələ oktyabrın 23-dən döyüş zonasına gəlməyə başlayıb. Daha öncə şimali koreyalıların Rusiyaya gəlməsi "saxta xəbər" kimi qələmə verilsə də, Vladimir Putin koreyalıların artıq Rusiyada olmasını inkar etməyib.

Rusiya Duması Şimali Koreya ilə strateji tərəfdaşlıq sazişini təsdiqləyib

Oktyabrın 24-də təsdiqlənən sazişdə deyilir ki, "tərəflərin biri müharibə şəraitində olarsa, digəri ixtiyarında olan bütün vasitələrdən yararlanmaqla dərhal hərbi və digər gərəkli yardım göstərməlidir".

ABŞ müdafiə naziri Lloyd Ostin (Lloyd Austin) belə yardımların Şimali Koreya üçün fəsadlara gətirib çıxara biləcəyini bildirib.

Milli Güvənlik Şuranın sözçüsü Con Kirbi (John Kirby) oktyabrın ortalarında Rusiyaya 3 minədək şimali koreyalı əsgərin gətirildiyini güman edir.

"Onların niyyəti Rusiya tərəfində savaşa qatılmaqdırsa, bu, çox ciddidir və təkcə Avropa yox, Hind və Sakit okeanları regionundakı məsələlərə təsirsiz ötüşməyəcək", - Kirbinin sözləridir.

Türkiyə hakimiyyəti Ankaradakı terror aktını Kürdüstan Fəhlə Partiyası (PKK) üzvlərinin törətdiyini güman edir, - ölkənin daxili işlər naziri Əli Yerlikaya bildirib. O aydınlaşdırıb ki, terrorçuların şəxsiyyətinin müəyyənləşdirilməsi prosesi davam edir.

"Hərəkət tərzi hücumun böyük ehtimalla PKK tərəfindən həyata keçirildiyini göstərir. İdentifikasiya tamamlandıqdan və digər sübutlar aydınlaşdıqdan sonra daha konkret məlumatları sizinlə paylaşacağıq", - o deyib.

+++

Ankarada terror aktı nəticəsində ölənlərin sayı 5-ə çatıb, daha 22 nəfər yaralanıb, - Türkiyə Daxili İşlər Nazirliyinin rəhbəri bildirib.

+++

Ankarada naməlum şəxslərin TUSAŞ aerokosmik şirkətinin binasının girişində törətdiyi partlayış və atışma nəticəsində azı 4 nəfər ölüb, 14 nəfər yaralanıb. Bu barədə Türkiyənin daxili işlər naziri Əli Yerlikaya bildirib. O, hücumu terror aktı kimi qiymətləndirib.

Türkiyənin NTV telekanalı xəbər verir ki, hücum edənlər TUSAŞ-ın binasına günün ortasında adi taksi ilə gəliblər. Onlar silahlarını çıxararaq binaya daxil olmaq istəsələr də, mühafizə dəstəsi onların qarşısını kəsib, bundan sonra partlayış baş verib. Ehtimallara görə, kamikadze özünü partladıb.

Binanın içərisində atışma ola biləcəyi xəbər verilirdi. Təhlükəsizlik qüvvələri və təcili yardım maşınları cəlb olunub, ərazi mühasirəyə alınıb. İşçilərə sığınacaqlarda gizlənmələri tapşırıldığı bildirilir. Lakin media terrorçuların binadakı insanları girov götürə biləcəyini yazırdı. Neçə terrorçunun olduğu açıqlanmır.

Daxili işlər naziri Yerlikaya polisin hücum edənlərdən ikisini öldürdüyünü bildirib.

TUSAŞ böyük səhmdar cəmiyyətidir. Şirkət həm mülki, həm də hərbi məqsədlər üçün təyyarələr, helikopterlər, pilotsuz uçuş aparatları, kosmik peyklər işləyib hazırlayır və istehsal edir.

Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi (AİHM) "Azad Avropa Radiosu/Azadlıq Radiosu MMC və Andrey Şarıy Rusiya Federasiyasına qarşı" 19659/21 nömrəli məhkəmə işi üzrə qərarını açıqlayıb. Məhkəmə çəkişməsi Rusiya hakimiyyətinin AzadlıqRadiosunu "xarici agent" elan etməsindən qaynaqlanmışdı. Yekdilliklə radionun lehinə qərar çıxaran AİHM Rusiya hakimiyyətinin Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının söz və toplaşma azadlıqları ilə bağlı maddələrini pozduğunu bildirib. Məhkəmə qərarına əsasən, Rusiya AzadlıqRadiosuna dəyən maddi zərərə görə 955 min 440 avro və qeyri-maddi xərclərə görə 850 avro cərimə ödəməlidir.

Məhkəmə çəkişməsinin tam mətni qurumun saytında dərc edilib.

Qərarda deyilir ki, Rusiyanın "xarici agentlər" haqqında indiki qanunu QHT-lərin iş şəffaflığının artırılmasına xidmət etmir. Əksinə, damğalayıcı olmaqla yanaşı, yanlışlıqlara yol açır, çox geniş və qeyri-dəqiq yozulur, bütövlükdə cəzalandırmağı hədəf götürüb.

Qərarda "xarici agent"lərin hazırladığı materialın Rusiya hakimiyyətinin tələbi ilə müvafiq işarə ilə damğalanması məsələsinə də ayrıca yer verilib. AİHM-in qənaətinə görə, bu və ya digər məhdudiyyətlər demokratik cəmiyyətin təməl prinsiplərini laxladır.

Moldovada Aİ referendumunda "hə" deyənlər cüzi fərqlə qalib gəlib. Bülletenlərin 99.68 faizi sayılandan sonra moldovalıların 50.45 faizinin Aİ-yə “hə” dediyi bəlli olub. Amma bu, heç də avropapərəst Maya Sandunun istədiyi nəticə deyil.

Sandu isə prezident seçkisində 42 faizlə rəqiblərindən önə çıxıb, keçmiş baş prokuror Aleksandr Stoyanoqlo 26 faiz səs yığıb.

+++

Artıq bülletenlərin azı 98 faizi sayılıb, Maya Sandu səslərin 41 faizindən, Aleksandr Stoyanoqlo isə 26 faizindən çoxunu qazanıb.

Referendumun nəticələrində fərq getdikcə azalır, sayılan bülletenlərə görə, avrointeqrasiyaya 50.1 faiz "yox", 49.9 faiz "hə" deyib.

+++

Moldovada Avropa İttifaqına (Aİ) potensial üzvlüyə dair referendumunda "yox" cavabı üstünlük təşkil edir. Bu, avropapərəst prezident Maya Sandu və onun Qərb müttəfiqlərinə zərbə sayılır.

Referendum kampaniyasına Rusiyanın müdaxiləsinə dair iddialar var.

Sandu oktyabrın 21-nə keçən gecə bəyanatında deyib ki, səsvermə "kriminal" qrupların "görünməmiş" hücumu şəraitində keçib, onlar demokratik prosesə zərbə vurmaqdan ötrü yüz minlərlə səsi satın almağa çalışıblar.

Oktyabrın 20-də referendumla paralel keçirilən prezident seçkisində Sandu 11 digər namizəddən önə çıxıb. Ancaq o, rusiyapərəst sosialist Aleksandr Stoyanoqlodan az fərqlə öndədir, görünür, ikisi gələn ayın əvvəlində ikinci turda mübarizə aparacaqlar.

Bir çox müşahidəçilər Moldovada qoşa səsverməni ölkənin gələcək istiqamətinin müəyyənləşdirilməsi baxımından kritik sayırdılar. Yəni, ölkə daha çox Avropa və Qərbə yaxınlaşacaq, yaxud Rusiyaya yönlənəcək.

Aİ referendumunda mənfi cavab ölkənin şərq-qərb bölgüsündəki yerinin hələ müəyyənləşdirilmədiyi deməkdir. Kişinaunun Qərb dəstəkçiləri Rusiyanın bu kiçik Avropa ölkəsinə təsirindən narahatdırlar və bu narahatlıq hələ tezliklə aradan qalxana oxşamır.

Bülletenlərin 90 faizi sayılandan sonra referendumda 53.8 faizin "yox" dediyi açıqlanıb. Seçici iştirakçılılığı 50 faizə yaxın olub, bu isə referendumun baş tutması üçün tələb olunan 33 faizlik həddən yuxarıdır.

Tam ilkin nəticələr oktyabrın 21-də yerli vaxtla səhər 10-da açıqlanmalıdır.

Referendumda "yox" cavabı Aİ-yə gələcək üzvlüyü tam istisna etməsə də, Sandu və qərbpərəst müttəfiqlərə ciddi zərbə sayılır.

Sandu isə prezident seçkisində 37, Stoyanoqlo 28 faiz səs yığıb. Moldovanın ikinci böyük şəhəri Beltsının keçmiş populist meri Renato Usatıy 14 faizə yaxın səs yığa bilib.

Seçkinin ikinci turu noyabrın 3-də keçiriləcək.

ABŞ İsrailin İrana qarşı hazırladığı cavab hücumu ilə bağlı planının əks olunduğu məxfi kəşfiyyat sənədlərinin sızdırılmasını araşdıracaq. Bu barədə ABŞ Nümayəndələr Palatasının sözçüsü oktyabrın 20-də deyib.

15-16 oktyabra aid sənədlər ayın 19-da Teleqram sosial şəbəkəsində dərc edilib.

Sənədlər "tam məxfi" qeydi daşıyır, onların yalnız ABŞ və yaxın müttəfiqləri olan Avstraliya, Kanada, Yeni Zelandiya və Böyük Britaniya üçün nəzərdə tutulduğu yazılıb, - CNN bildirir.

Orada İsrailin İrana qarşı böyük ehtimalla keçirəcəyi hərbi hazırlıqlar təsvir edilir.

Sənədlərin birində onun ABŞ-ın Milli Geokosmik-Kəşfiyyat Agentliyi (NGA) tərəfindən hazırlandığı yazılıb.

Palatanın Luiziana ştatından olan respublikaçılar partiyasının nümayəndəsi Mayk Conson (Mike Johnson) hazırda araşdırma aparıldığını CNN-ə müsahibəsində təsdiqləyib.

Pentaqon sənədləri nəzərdən keçirdiyini bildirib. Adıçəkilən agentlik isə, hələlik, heç bir şərh verməyib.

"The New York Times"ın məlumatına görə, ABŞ rəsmiləri sızmanın mənbəyini müəyyənləşdirməyə çalışır. Sənədlərdə hərbi təlimlər, silahların yerləşdirilməsi və dəyə biləcək ziyan barədə məlumatlar yer alıb.

"Orada yaxın günlərdə İsrailin İrana endirəcəyi mümkün zərbə barədə təəssüratlar yer alıb. Onlar peyk təsvirlərinin təhlili əsasında hazırlanıb", - "The New York Times" söyləyir.

Bir çox hökumət rəsmiləri və müşahidəçilər deyirlər ki, İranın bu ayın əvvəli vurduğu raket zərbəsinə cavab olaraq İsrail ona zərbə endirə bilər. İran isə həmin zərbənin İsrailin daha öncəki hücumuna cavab olduğunu deyir.

Rəsmilər "The New York Times"a deyiblər ki, sızdırılan sənədlər rəsmi Vaşınqtonun İsrailin planlarına dair bilgisinin hərtərəfli qiymətləndirməsi deyil. Onlar sadəcə təhlilçilərin peyk təsvirləri əsasında gələ biləcəyi qənaətdir.

Rusiyada 2024-cu ilin birinci yarısı 52 adama vətənə xəyanət hökmü oxunub. Bu, 2023-cü ilin analojı dövrü ilə müqayisədə 3.5 dəfə çoxdur. Bu barədə Rusiya Ali Məhkəməsinə istinad edən "Vajnıye istorii" yazır.

Son doqquz ildə bir il ərzində belə göstəricilər müşahidə olunmayıb. Misal üçün, 2023-cü il ərzində bu maddə üzrə 39 nəfər cəzalandırılıb.

2023-cü ildə bu maddəyə görə cəza sərtləşdirilib, indi ömürlük həbs cəzası nəzərdə tutulur.

Həmçinin casusluğa görə məhkum olanların sayı artıb. Nəşrin məlumatına görə, 2024-cü ilin ilk yarısında bu maddə ilə 18 nəfər məhkum edilib. Bu, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə doqquz dəfə çoxdur.

Daha iki nəfərə xarici dövlətlərlə məxfi əməkdaşlığa görə hökm oxunub. "Məxfi" əməkdaşlığa görə 8 ilə qədər həbs və cərimələr nəzərdə tutulur. Düzəliş müəllifləri "əməkdaşlığın" mahiyyətini bulanıq təsvir ediblər – bu, əcnəbilərlə "açıq şəkildə Rusiya Federasiyasının təhlükəsizliyinə yönəlmiş fəaliyyətə" kömək edən təmasdır. Ən çox rast gəlinən ittiham "Ukrayna ilə əlaqə"dir.

"Sever.Realii" saytının məlumatına görə, natamam iki il ərzində Rusiyada bu maddə ilə azı 40 cinayət işi açılıb.

Dövlət sirri ilə bağlı qanunsuz hərəkətlərə görə 96 nəfər məhkum edilib ki, bu da ötən ilin ilk altı ayı ilə müqayisədə təxminən iki dəfə çoxdur. Jurnalistlər qeyd edirlər ki, hökmlərin çoxalması "Dövlət sirrinin qorunması tələblərinin pozulması" maddəsinin tətbiqi ilə əlaqədardır. Maddə dövlət sirrinə nə vaxtsa girişi olan vətəndaşların Rusiyanı tərk etməsinə görə məsuliyyət nəzərdə tutur. Yeni maddə dövlət müəssisələrinin keçmiş işçiləri, mühəndislər, konstruktorlar, tərtibatçılar və istefada olan hərbi qulluqçuları əhatə edir.

ABŞ Ermənistan ilə yüksələn hərbi əlaqələri tərifləyib və Rusiyanın regiondakı "zərərli" təsirinə qarşı çıxmağa çağırıb. Bu barədə ABŞ Qərargah Rəisləri Birləşmiş Komitəsinin sədri general Çarlz Braun (C.Q. Brown) Ermənistanın Baş qərargah rəisi Edvard Asryan ilə Vaşınqtonda çərşənbə günü görüşü zamanı söyləyib.

Görüşdə tərəflər Ermənistanın hərbi sahəsinin müasirləşdirilməsinə aid təşəbbüsləri müzakirə ediblər. Bu səylərə dəstək verilməsini təklif edən general Braun Rusiyanın regiondakı ziyanlı təsirindən narahatlıq bildirib, bu fəaliyyətə qarşı mübarizənin vacibliyini vurğulayıb.

Ermənistanın Müdafiə Nazirliyi görüşə aid yekun bəyanatda getdikcə uzaqlaşdığı müttəfiqi Rusiyanın adını çəkməyib.

Ermənistan ordusunda dəyişiklər və islahatlara dəstəyini təsdiqləyən ABŞ bu yaxınlarda Ermənistan MN-ə hərbi müşavirini təyin edəcəyini açıqlayıb.

Asryanın ABŞ-də görüşdüyü üç generaldan biri Mayk Miller (Mike Miller) xarici silahlı qüvvələrin təlim, məsləhət və təchizat məsələləri ilə məşğul qurumuna başçılıq edir.

İki ölkənin hərbçiləri iyulda Ermənistanda bu il artıq ikinci birgə təlimlər keçirib. Birgə sülhməramlı əməliyyatlara aid təlimləri ölkəyə səfər edən üç amerikalı general izləyib.

Rəsmi Moskva Rusiya-Ermənistan münasibətlərinin pişləşməsi fonunda keçirilən təlimləri pisləyib. Onlar bu təlimlərin iki ölkə münasibətlərinə növbəti zərbəni vuracağını deyib. Həmçinin əlavə ediblər ki, bununla Ermənistan öz təhlükəsizliyini daha böyük risk altına atır.

Baş nazir Nikol Paşinyan fevralda ölkəsinin Rusiyanın aparıcı rol oynadığı Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatındakı üzvlüyünü dondurub. O, Ermənistanın hərbi alyansı tərk edəcəyini dəfələrlə söyləyib.

Ermənistanda hüquq-mühafizə orqanları Gümrünün keçmiş meri Samvel Balasanyan barəsində həbs orderi çıxarıb. Təxminən bir il öncə hakim "Mülki müqavilə" partiyası Balasanyannın siyasi partiyası ilə hakimiyyəti paylaşma sazişindən çıxıb.

İstintaq Komitəsi 2014-cü ildə Balasanyan ailəsinin bələdiyyə torpağını qanunsuz özəlləşdirdiyini deyir, o da bu iş çərçivəsində ittiham olunan beşinci şəxsdir. Digər şübhəlilər arasında onun oğlu Xaçatur, Gümrünün indiki merinin müavini Suren Canoyan da var. Onların hər ikisi ev dustaqlığındadır.

Balasanyanın oğlu keçən həftə Yerevanın "Zvartnots" aeroportunda, ABŞ-də müalicə aldığı deyilən atasının yanına gedərkən saxlanılıb,

S.Balasanyan hakimiyyətdən sui-istifadə və çirkli pulların yuyulmasında ittiham olunur.

Onun vəkili ittihamı şərh etməyib.

Gümrünün indiki meri Vardqes Samsonyan və 70 yaşlı keçmiş merin digər siyasi müttəfiqləri də cinayət təqibi barədə susurlar.

Varlı biznesmen olan Balasanyan 2012-ci ildə Gümrünün meri seçilib. O, 2021-ci ildə növbəti dəfə namizədliyini verməsə də, adını daşıyan blok bələdiyyə seçkilərinə gedərək səslərin çoxunu qazanıb. Ancaq mer seçimini aparan yerli şurada çoxluğu əldə edə bilməyib.

"Balasanyan Bloku" hakim "Mülki müqavilə" ilə birləşərək Balasanyanın qohumu Samsonyanı mer vəzifəsinə gətirə bilib. Qarşılığında "Mülki müqavilə"dən iki nəfər merin müavinləri olub.

Ancaq baş nazir Nikol Paşinyan dekabrda hakimiyyətin bölüşdürülməsi sazişindən çıxdığını gözlənilmədən elan edəndə onlar da vəzifədən gediblər. "Mülki müqavilə" bildirib ki, kölgə idarəçiliyinin bir hissəsi olmaq istəmir, bununla da Balasanyanın hələ də şəhəri idarə etdiyinə eyham vurub.

Özbəkistan Xarici İşlər Nazirliyi (XİN) Əfqanıstanla sərhəddə yerləşən ticarət mərkəzində konsertlər və musiqili tədbirlərin ləğvi barədə "Taliban" hökumətinin sorğu göndərməsi haqda xəbərləri təkzib edib.

Həmin məlumat oktyabrın 14-də Əfqanıstanın "Atlaspress" media resursunda çıxandan sonra nazirlik bəyanatı yayıb. Məlumata görə, "Taliban" Özbəkistan hökumətinə sorğu göndərib ki, Termez Beynəlxalq Ticarət Mərkəzində musiqi ifaları dayandırılsın.

Məlumatda iddia edilir ki, sorğuya müsbət cavab verilməsə, Əfqanıstan vətəndaşlarının adıçəkilən ticarət mərkəzinə ziyarəti yasaqlana bilər.

"Taliban" İslam hüququnu özünəməxsus şəkildə yozur. Onlar musiqiyə, ictimai musiqi çıxışlarına qarşıdırlar, bunu dini prinsiplərinə zidd sayırlar. 2021-ci ilin avqustunda Əfqanıstanda hakimiyyəti tam ələ keçirən "Taliban" ötən il ölkədə 20 mindən çox musiqi alətini məhv etdiyini açıqlayıb.

Özbəkistan XİN heç bir sorğu almaması haqda oktyabrın 15-də gazeta.uz-a aydınlıq gətirib.

"Termez Beynəlxalq Ticarət Mərkəzində musiqili tədbir və ya konsertlərin ləğvi ilə bağlı Əfqanıstan tərəfindən heç bir rəsmi sorğu almamışıq", – nazirliyin mətbuat xidməti təsdiqləyib.

Avqustun sonu fəaliyyətə başlayan Termez Beynəlxalq Ticarət Mərkəzi azad ticarət zonasıdır. Burada Əfqanıstan vətəndaşları daxil, bütün ziyarətçilər 15 günədək viza tələbi olmadan müxtəlif pul vahidləri ilə ticarət edə bilər.

Əfqan mediasının iddialarına baxmayaraq, Özbəkistan hökuməti planlaşdırılan əyləncə və mədəni proqramlara heç bir fasilə vermədən mərkəzi adi qaydada işlətməyə davam edir.

ABŞ prezidenti Co Bayden (Joe Biden) səlahiyyət müddətinin qalan hissəsi ərzində Ukraynanın təhlükəsizliyini gücləndirmək səyləri çərçivəsində bu ölkəyə 425 milyon dollardıq dəstək paketi barədə elan edib. Ağ ev oktyabrın 16-da bildirib ki, bu barədə o, ukraynalı həmkarı Volodimir Zelenskiyə zəng edərək deyib.

Dəstək paketinə yüzlərlə hava hücumundan müdafiə raketi, onlarla taktiki havadan müdafiə sistemi, əlavə artilleriya sistemləri, böyük miqdarda silah-sursat, yüzlərlə zirehli transportyor və piyadanın döyüş maşınları daxildir.

Ukrayna prezidenti, öz növbəsində, Rusiya üzərində qələbə qazanmaq üçün hazırladığı plan barədə Baydeni yenidən məlumatlandırıb.

ABŞ prezidenti Ukraynaya hərbi yardımı ölkəsində noyabrın 5-də keçiriləcək prezident seçkiləri öncəsi etməyə hazırlaşır. Belə ki, seçkilərdə respublikaçı namizəd Donald Tramp (Donald Trump) yenidən qələbə qazansa, o, Ukraynadakı müharibəni danışıqlar yolu ilə qısa müddətdə bitirə biləcəyini deyib. Konqresdəki bir çox respublikaçılar Ukraynaya əlavə hərbi yardımın göstərilməsinin əleyhinədir.

Bayden və seçkilərdəki demokratların namizədi Kamala Harris Trampın müharibəyə tezliklə son qoya biləcəyi barədə dediyini tənqid ediblər. Onların qənaətinə görə, bu, Moskvaya hazırda işğal etdiyi ərazilərdə mövqelərini bərkitməyə və bundan sonrakı irəliləyişlərə yol aça bilər.

Əlavə yardımın göstərilməsini koordinasiya etmək üçün Bayden noyabrda Ukraynanın Müdafiəsi üzrə Kontakt Qrupunun onlayn görüşünə başçılıq edəcək.

Ağ evin sözçüsü Karin Jan-Pyer (Karine Jean-Pierre) Baydenin bu həftəsonu Avropaya səfəri zamanı Zelenski ilə görüşə bilməyəcəyini, lakin ABŞ prezidentinin Rusiya qoşunlarına qarşı mübarizədə "ukraynalıların yanında olmaq" istədiyini söyləyib. Bayden "Milton" qasırğasına görə ötən həftə Avropaya planlaşdırdığı səfəri təxirə salmışdı.

Gürcüstan təhlükəsizlik xidməti bu ayın sonu keçiriləcək mühüm parlament seçkiləri öncəsi iğtişaşlara səbəb ola biləcək saxta video və audio yazıların yayılması planı barədə xəbərdarlıq yayıb.

Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti (DTX) adlarını açıqlamadığı siyasi dairələrlə əlaqəli qrupların hökumət təmsilçiləri barədə süni intellekt və digər qabaqcıl texnologiyalar vasitəsilə yaradılan saxta audio-video yazılar yaymağa hazırlaşdığını bildirir.

Xəbərdarlıq özəlliklə bu ilin əvvəli mübahisəli "xarici agent" haqqında qanunun qəbulundan sonra Gürcüstanda yüksəlmiş siyasi gərginlik fonunda edilib. Bu isə oktyabrın 26-da keçirilməsi nəzərdə tutulan seçkilərlə bağlı böyük risk olduğunu ortaya qoyur.

Xəbərdarlıqda daha nələr var

DTX-nın oktyabrın 16-da yayılan bəyanatında deyilir ki, saxtalaşdırılmış yazıların məqsədi "hökumətin müxtəlif qolları arasında münaqişə yaratmaq, Pravoslav kilsə və Qərb tərəfdaşlar ilə münasibətləri pişləşdirməkdir".

Xəbərdarlığa görə, bu planın arxasında duranlar saxtalaşdırılmış yazıları DTX-dan sızmış məlumat kimi qələmə vermək istəyirlər. Onların məqsədləri xidmətin fəaliyyətinə kölgə salmaq və Gürcüstanın siyasi strukturu daxilində fikir ayrılığı yaratmaqdır.

"Təxribat siyasi qazanclar üçün ölkədə sabitliyi pozmaq və etirazları təşviq etmək üçün hazırlanır", – deyə DTX bildirir ki, qrupların fəaliyyətini yaxından izləyir və lazım gələrsə, hüquqi addımlar atacaq.

Gürcüstan hökuməti ölkədə 2014-cü il Ukraynada rusiyapərəst prezident Vladimir Yanukoviçin devrilməsi ilə yekunlaşan "Avromaydan" kimi rəngli inqilaba təkan verə biləcək mümkün cəhdlər barədə dəfələrlə narahatlığını bildirib. Bu iddiaları təsdiqləyən heç bir sübut irəli sürülməsə də, hökumət narahatlığını gizlətmir.

Rusiya ilə sıxlaşan əlaqələr

Bu arada rəsmi Tbilisi Moskva ilə getdikcə sıxlaşan əlaqələrinə görə tənqid edilir. Avropa İttifaqı (Aİ) və ABŞ ölkədə demokratiyanın geriləməsi sarıdan narahatlıqlarını ifadə ediblər.

Misal üçün, "xarici agent" qanunu Rusiyada azad mətbuatı və tənqidçiləri susdurmaq üçün istifadə olunan oxşar qanuna bənzədiyinə görə geniş tənqid edilir.

Gürcüstan parlamentinin spikeri Şalva Papuaşvili oktyabrın 3-də bir qanun layihəsi imzalayaraq gərginliyi daha da artırıb. İnsan haqları qrupları, müxalifət və beynəlxalq ictimaiyyətin qənaətinə görə, bu qanun layihəsi ölkənin LGBT icmasının hüquqlarını kəskin şəkildə məhdudlaşdırır.

Rusiyayönümlü gürcüstanlı oliqarx, sabiq baş nazir və hakim "Gürcü arzusu" partiyasının seçkilərdəki əsas namizədi Bidzina İvanişvili israrla bildirir ki, ölkəsi Qərb institutlarına qoşulmaq niyyətinə sadiqdir.

Gürcüstanın vətəndaş cəmiyyəti illərlə ölkəni Rusiyanın təsirindən uzaqlaşdırmağa çalışıb. Rusiyanın minlərlə əsgəri hələ də Gürcüstanın iki separatçı bölgəsi - Cənubi Osetiya və Abxaziyada yerləşir. Rəsmi Moskva hər iki ərazinin müstəqilliyini 2008-ci ildə Gürcüstana qarşı apardığı beşgünlük müharibədən sonra tanıyıb.

Buna da bax:

Gürcüstanın hakim partiyası seçki kampaniyasında yenə Ukraynadakı savaşdan faydalanmağa çalışır

AzadlıqRadiosunun uzun illər xaricdə yaşayıb İrana qayıdan keçmiş jurnalisti Tehranda həbs edilib. Bu barədə oktyabrın 15-də AzadlıqRadiosunun mənbəyi bildirib.

ABŞ və İran vətəndaşı olan Reza Vəlizadə üç həftə əvvəl həbs edilib. Qohumlarından biri AzadlıqRadiosuna söyləyib ki, ona qarşı xaricdə farsdilli media qurumları ilə əməkdaşlıq daxil, bir sıra ittihamlar irəli sürülüb.

İran rəsmiləri Vəlizadənin həbsi ilə bağlı, hələlik, heç bir şərh verməyiblər.

AzadlıqRadiosunun fars xidməti olan "Fərda" Radiosunun əməkdaşı olmuş Vəlizadə 2022-ci ilin noyabrında radiodan ayrılıb. O, bir müddət xaricdə yaşayıb.

Avqustun 13-də X sosial şəbəkəsində yerləşdirdiyi sonuncu paylaşımda Vəlizadə deyib ki, o, Tehrana martın 16-ı səfər edib. Paylaşımda bildirilir ki, onun İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun (İİKK) kəşfiyyata cavabdeh qolu ilə "tamamlanmayan" danışıqları qalıb, ancaq sonda o, 14 il sonra "hətta şifahi daxil, heç bir zəmanət məktubu olmadan", ancaq öz məsuliyyətinə arxalanaraq İrana qayıdıb.

Paylaşımın hansı şəraitdə yazılması qeyri-müəyyən olaraq qalır.

İkili vətəndaşlığı olan bir çox iranlı təhlükəsizlik xidmətləri tərəfindən həbs edilib. Onlar müxtəlif cinayət törətməkdə ittiham olunublar. Bir çox mülkləri əllərindən alınıb və ya onlardan istifadə mümkünsüz edilib. Bəzi hallarda onların İrandakı ailə üzvlərinə təzyiqlər göstərilir ki, qohumlarını İrana qayıtmağa sövq etsinlər.

İran əcnəbiləri, o cümlədən ikili vətəndaşlığı olanları qeyri-qanuni həbs etməklə girov götürməkdə və öz tələblərinin yerinə yetirilməsi üçün xarici hökumətlərə təzyiq göstərməkdə ittiham olunur.

İqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatına ABŞ universitetlərində çalışan Daron Acemoğlu və Ceyms Robinson və onlara yardımçı olan tədqiqatçı Saymon Conson layiq görülüblər.

Mükafat laureatlara "İnstitutların formalaşma proseslərin tədqiqatı və onların iqtisadi firavanlığa təsiri" kitabına görə veriləcək.

"Laureatların araşdırmaları qanunun aliliyinin, institutların zəif inkişaf etdiyi və əhalinin istismar olunduğu cəmiyyətlərin niyə böyüməyə və ya yaxşılığa doğru dəyişməyə kömək etmədiyini anlamağa imkan verir", - İsveç Elmlər Akademiyasının press-relizində deyilir.

Acemoğlu və Robinson institusional iqtisadiyyat sahəsində aparıcı tədqiqatçılardır.

Çikaqo universitetinin iqtisadçısı Konstantin Sonin onları bu elmin müasir istiqamətlərinin yaradıcıları, müəllif olduqları kitabı isə 2021-ci ildə son yarım əsr iqtisadiyyat və siyasətin təhlili sahəsində yazılan "ən vacib" yazı adlandırıb.

Conson Beynəlxalq Valyuta Fondunun keçmiş aparıcı iqtisadiyyatçısıdır. O, "Dünyanı idarə edən 13 bank. Uol-stritin əsarətində və növbəti maliyyə böhranın gözləntisində" bestsellerin müəllifidir. O, 2023-cü ildə Acemoğlu ilə birlikdə "Hakimiyyət və tərəqqi: texnologiya və firavanlıq uğrunda min illik mübarizəmiz" kitabına müəlliflik edib. Kitabda texnologiyalar, işçilərin vəziyyəti və cəmiyyətdəki bərabərsizlik arasında qarşılıqlı əlaqələr tədqiq edilib.

Alfred Nobel adına iqtisadiyyat üzrə mükafat İsveç bankı tərəfindən 1968-ci ildə təsis edilib. Laureatların elan edilməsi ilə Nobel həftəsinə yekun vurulur. Mükafat dekabrın 10-də qaliblərə təqdim ediləcək.

Belarusda həbsdə olan siyasi fəal Palina Şarenda-Panasyuk yerləşdirildiyi həbsxana rəhbərliyinə yenidən "itaətsizlik" etmək ittihamları ilə üzləşib.

Sonuncu ittiham oktyabrın 14-də Belarusun cənub-şərqindəki Reçitsa rayonunda başlayan yeni məhkəmə işinin əsas tərkib hissəsidir.

İki uşaq anası Şarenda-Panasyuk artıq dörd ili həbsxanada keçirib və təqsirli bilinərsə, dəmir barmaqlılar arasında əlavə bir il də qala bilər.

Onun davamlı həbsi Belarus hakimiyyətinin siyasi motivli repressiyası kimi qiymətləndirilir.

Fəalın həyat yoldaşı Andrey Şarenda söyləyib ki, hazırda xanımı islah-əmək müəssisəsi rəhbərliyinin tələblərinə "kinli" itaətsizlikdə ittiham olunur.

Məhkəmədən qabaq Şarenda-Panasyuk rayonun əsas şəhəri Homeldəki istintaq təcridxanasından yaxınlıqdakı Reçitsa şəhərindəki təcridxanaya aparılıb.

Şarenda onun bu müəssisəyə aparılması ilə bağlı narahatlığını bildirib. Məlumata görə, oradakı saxlanma şəraiti sərtdir. Belə ki, məhbuslar döşək və yataq dəsti olmayan dəmir çarpayıların üzərində yatmağa məcbur edilir. Bu isə həyat yoldaşının belindəki problemləri daha da kəskinləşdirir.

Şarenda iddia edir ki, həyat yoldaşının sağlıq durumunu nəzərə almayan hakimiyyət onu qeyri-insani rəftara məruz qoyub. O, həmçinin qeyd edib ki, ona qarşı yeni ittihamlar oktyabrın 14-də irəli sürülüb. Həmin tarixdə Belarusda Analar Günü qeyd edilir. Şarenda-Panasyuka dörd ildir ki, uşaqları ilə görüşməyə icazə verilmir.

Avropa İttifaqının (Aİ) xarici işlər nazirləri İrana bağlı yeddi fərdə və yeddi quruma yeni sanksiyaları təsdiqləyib. Kiyevin Qərb müttəfiqləri bir müddətdir Tehranı Rusiyaya ballistik raketlər göndərməklə Ukraynanın tammiqyaslı işğalına köməkdə ittiham edir.

"Fərda" Radiosunun ötən həftə yazdığına görə, sanksiyalar Rusiyaya silah göndərməkdə əli olan şirkət və fərdləri hədəfə alır. Siyahıya "Iran Air", "Saha Airlines" və "Mahan Air" şirkətləri daxildir.

Sanksiyalar tətbiq olunan fərdlər içində isə müdafiə nazirinin müavini Seyid Həmzə Qələndəri, İslam İnqilab Keşikçiləri Korpusunun Qüds Qüvvələrinin tanınmış rəsmiləri var.

ABŞ, Britaniya, Fransa və Almaniya bir aydan çoxdur İranı Rusiyaya Ukraynaya qarşı istifadə etmək üçün ballistik raketlər və aidiyyəti olan texnologiya göndərməkdə ittiham edir. Bu isə Avropa müttəfiqləri arasında konsultasiyalara səbəb olub.

Sanksiya hədəfləri aktivlərinin dondurulmasına və Aİ-yə səyahət qadağalarına məruz qalacaq.

"Iran Air" Avropanın bir sıra şəhərlərinə, o cümlədən Frankfurt, Hamburq, Köln, Paris və Milana birbaşa uçuşlar gerçəkləşdirir.

Bu sanksiyalardan bir neçə gün öncə Aİ-nin xarici siyasət rəhbərinin sözsüzü Peter Stano AzadlıqRadiosuna deyib ki, Aİ-nin İranla münasibətinə "nikbin" yanaşır.

Rusiyanın Kursk vilayətinin sərhəd rayonlarından müharibə səbəbi ilə azı 112 min nəfər çıxarılıb. Bunu oktyabrın 14-də "Arqumenti i Faktı"ya müsahibəsində Rusiyanın ombudsmanı Tatyana Moskalkova deyib.

Moskalkovanın sözlərinə görə, hazırda azı 12 min nəfər müvəqqəti sığınacaqlarda, müalicə və sosial müəssisələrdə, düşərgələrdə qalır, onların azı 3 min 500-ü uşaqlardır.

Valideynləri, qohumları ilə qalanlar da var. 40 minə yaxın sakin isə evakuasiyadan imtina edib, yaxud evinə qayıdıb.

Moskalkova deyir ki, Ukrayna ordusu avqustda bu vilayətə girəndən Kurska itkin düşənlərlə bağlı mindən çox müraciət alıb.

Ombudsman ukraynalı həmkarı Dmitri Lubintsə məktub yazaraq evlərindən "zorla" çıxarılan kurskluların sayını istəyib. O həmin məsələni Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin prezidenti Miryana Spolyariç-Eqqerlə də müzakirə etdiyini bildirib.

Bundan öncə Kursk vilayətinin qubernatoru Aleksey Smirnov deyib ki, Ukrayna ordusu Rusiya kəndlərindən çıxandan sonra orada 268 nəfər aşkarlanıb, onlardan 118-i axtarışda olub. Bundan başqa, itkinlərin bəziləri Rusiyada müvəqqəti sığınacaqlarda, qohumları ilə, yaxud digər yaşayış məntəqələrində qalır: bəzən sakinlər sənədlərini itirir, yerləri barədə informasiya vermirlər.

Rusiya 2022-ci ilin fevralında Ukraynaya qarşı hərtərəfli müdaxiləyə başlayandan Rusiyanın Ukrayna ilə həmsərhəd Kursk vilayəti mütəmadi atəşə məruz qalır. Avqustda Ukrayna ordusu bu vilayətə girib. Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski deyib ki, hərbçiləri Rusiya ərazisinin 1250 kvadrat kilometrini tutublar, həmin ərazidə 92 yaşayış məntəqəsi yerləşir. Ancaq sonradan həmin ərazinin bir qismi Rusiya tərəfindən azad edilib.

Tacikistanın insan haqları müvəkkili Umed Bobozoda Rusiyada tacikistanlı miqrantların hüquq və azadlıqlarının pozulmasından narahatdır.

O, rusiyalı həmkarı Tatyana Moskalkovaya məktubunda yazır ki, Rusiyanın hüquq-mühafizə orqanları Tacikistandan əmək miqrantları ilə qanunsuz rəftara əl atır, onlarla kobud davranır, döyür, təhqir edirlər. Ombudsman Tacikistan vətəndaşlarının Rusiya ilə sərhəddə uyğun saxlanma və qidalanma şərtləri olmadan uzun müddət saxlanıldığını bildirib. Saxlananlar arasında Tacikistan rəsmilərinin, tələbələrin, yaşlıların, qadın və uşaqların da olduğu vurğulanır.

Bobozoda Moskalkovanı Tacikistan vətəndaşlarının hüquqlarının qorunmasına, belə halların monitorinqinin aparılmasına, gərəkən tədbirlər görməyə kömək istəyir.

Baş nazir də məsələni qaldırıb

Son həftələr Tacikistanın bir neçə məmuru Rusiya hakimiyyətinin bu ölkədən əmək miqrantlarına münasibətindən narazılıq bildirib. Oktyabrın 4-də Düşənbədə iki ölkənin hökumətlərarası komissiyasının iclasında Tacikistanın baş naziri Koxir Rasulzoda məsələni qaldırıb.

Hər il yüzlərlə tacikistanlı Rusiyaya pul qazanmağa gedir. Ancaq son bir ildə Rusiyada onlara qarşı yoxlamalar, saxlamalar artıb. Bu ilin martında "Crocus City Hall"da teraktdan sonra vəziyyət kəskinləşib. Rəsmi versiyaya görə, teraktı Tacikistan vətəndaşları törədiblər.

Hadisədən sonra minlərlə tacikistanlı Rusiya aeroportlarında, sərhəddə qalıb, çoxlarına Rusiyaya giriş icazəsi verilməyib, deportasiya ediliblər. Bir ildən də az müddətdə 20 minədək tacikistanlı Rusiyadan çıxarılıb.

2024-cü ilin əvvəlindən Daxili İşlər Nazirliyi azı 65 min əcnəbini ölkədən çıxarıb, 120 min miqrantın Rusiyaya daxil olmasına icazə verilməyib. Rusiyada kadr böhranı fonunda ölkəyə miqrant axını son 10 ildə minimuma enib.

Buna da bax:

Mərkəzi Asiyaya qayıdanlar Rusiyada rekord deportasiyalar fonunda iş tapmaqda çətinlik çəkirlər

"Hizbullah" qruplaşmasının İsrailin şimalındakı Binyamina şəhəri yaxınlığında ordu bazasına dron zərbəsindən 4 israilli əsgər öldürülüb, onlarla xəsarət alan var, bəzilərinin durumu ağırdır. Bu, 2023-cü ilin oktyabrından bəri İsrail qüvvələrinə ən qanlı hücumlardan sayılır.

"Hizbullah" Livanın cənubuna nəzarət edən silahlı qruplaşma və siyasi partiyadır. ABŞ bu qruplaşmanı terrorçu hesab edir. Aİ isə onun yalnız silahlı qanadını qara siyahıya salıb.

İsrail ordusunun oktyabrın 14-də səhər bildirdiyinə görə, hücum Təl-Əvivdən 60 km şimalda yerləşən bazanı hədəfə alıb. Əlavə bilgi verilməyib.

İsrailin Hayfa rayonunda baş vermiş hücumda azı 67 nəfərin yaralandığı deyilir.

İrana bağlı qruplaşma İsrailə yüzlərlə raket və dron atıb. Ancaq İsrailin havadan müdafiə sistemləri onların əksəriyyətini vurub.

BMT sülhməramlıları

BMT sülhməramlıları isə dünən bildirib ki, İsrail qüvvələri onların Livandakı bazalarından birinin darvazasını dağıdıb, bir sıra yüngül xəsarət törədib. İsrail isə tanklarının darvazanı dağıdıb bazanın ərazisinə girmələrinə onların atəşə tutulmasının səbəb olduğunu bildirib.

Bu hadisədən öncə İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu deyib ki, BMT sülhməramlıları Livanın cənubundakı döyüş zonasından "dərhal" çıxmalıdır. O, birbaşa BMT-nin baş katibi Antonio Quterreşə müraciət edib.

Livandakı 9 min 500 nəfərlik BMT missiyası (UNIFIL) 1978-ci ildə yaradılıb, 2006-cı ildə İsraillə Livan arasında 33 günlük müharibəyə son qoymuş atəşkəsə nəzarət edir.

Bu missiyaya töhfə verən 40 ölkə oktyabrın 12-də birgə bəyanat yayaraq sülhməramlılara son hücumları "kəskin" pisləyiblər. ABŞ və Avropa liderləri İsraili sülhməramlılara atəş açmağı dayandırmağa çağırıb. ABŞ prezidenti Co Bayden (Joe Biden) oktyabrın 12-də deyib ki, İsrailə "qətiyyətlə və pozitiv şəkildə" dayanmağı deyir.

ABŞ İsrailə THAAD göndərir

Bu arada İsrailin İrana 1 oktyabr kütləvi raket zərbəsinə cavab verməyə hazırlaşmasının əlamətləri artır.

Bayden oktyabrın 13-də deyib ki, ABŞ-nin İsraili müdafiə səylərinin bir hissəsi olaraq Pentaqona İsrailə THAAD batareyası və əsgər göndərmək göstərişi verib.

Pentaqonun sözçüsü bu sistemin İsrailin havadan müdafiəsini gücləndirəcəyini bildirib. THAAD "Patriot" sistemlərinə oxşardır, ancaq daha geniş ərazini əhatələyə bilir, onu işlətməyə 95 hərbçi tələb olunur, - təhlilçilər belə deyirlər.

Fransa prezidenti Emmanuel Makron isə oktyabrın 13-də iranlı həmkarı Məsud Pezeşkianla telefon söhbətində deyib ki, Yaxın Şərqdə gərginliyi azaltmaq səylərini dəstəkləmək Tehranın məsuliyyətidir. Bunu Makronun administrasiyası bildirib.

İran tərəfinin yaydığı məlumatda isə deyilir ki, tərəflər münaqişəni bitirməyin yollarını müzakirə ediblər. Ancaq informasiyada İsraillə bağlı ədavətli ritorikadan istifadə edilir.

Oktyabrın 13-də səhər İsrailin hərbi təyyarələri Livanın sərhəd yaxınlığında kəndində 100 illik məscidi vurub. Bundan bir gün öncə isə cənubi Nabatiyə şəhərində bazara zərbə endirilib. Xəbəri Livanın rəsmi xəbər agentliyi yayıb.

ABŞ-nin Florida ştatında "Milton" qasırğasından 16 nəfər həlak olub. Xəbəri "CBS News" Floridanın asayişi mühafizə departamentinə istinadla yayıb.

Bu, müşahidə tarixində gücünə görə beşinci Atlantik qasırğası sayılır. "Milton" ştatda ağacları, elektrik dirəklərini aşırıb, küçələr su altında qalıb, binalar dağılıb. Floridada 2.7 milyondan çox evin elektriksiz qalacağı bildirilir. Onlardan bəziləri sentyabrın sonunda ştatdan keçmiş "Helen" qasırğasından bəri işıqsız qalıb.

Təhlilçilərin hesablamalarına görə, "Milton"un zərəri 100 milyard dollara çata bilər. Bu isə ötən ilin sentyabrından bəri ABŞ-də baş vermiş bütün təbii fəlakətlərin vurduğu ziyandan təxminən iki dəfə çoxdur.

Ağ ev ziyan görmüş ştata federal yardım vəd edib.

Floridanın qərb sahilində dalğanın maksimum həddi 3 metrədək qeydə alınıb. Qasırğadan daha çox ştatın şərq sahilinin ziyan gördüyü vurğulanır.

Ştatın qubernatoru Ron Desantis deyib ki, ştat ən pis ssenaridən yayına bilib, belə ki, sıx məskunlaşmış sahil şəhərlərinə birbaşa zərbədən ehtiyat edirdilər, "ancaq yenə də ziyan böyükdür".

"Milton" və "Helen" kimi qasırğalar iqlim dəyişiklikləri səbəbindən getdikcə güclənir: onlar ildən-ilə isinən okean suyundan qidalanır, daha isti hava sayəsində isə daha çox rütubəti çəkib saxlamaq imkanı verir.

AzadlıqRadiosunun çəkiliş qrupu oktyabrın 10-da Ukraynanın şərqi Donetsk bölgəsində, Baxmut istiqamətində hərbi çəkilişlər zamanı Rusiya qüvvələrinin atəşinə məruz qalıb.

AzadlıqRadiosunun Ukrayna xidmətinin "Donbas.Realii" layihəsindən müxbir Roman Paquliç və operator Pavel Xolodov FPV dronlarının operatorlarının işini lentə alarkən Rusiya hərbçiləri Ukrayna döyüşçülərinin mövqelərinə artilleriya zərbəsi endiriblər.

Birinci mərmi hərbi müxbir R.Paquliç və onun söhbət etdiyi döyüşçülərin yaxınlığına düşüb. Nəticədə R.Paquliç kontuziya alıb, iki döyüşçü isə yüngül yaralanıb. Operator P.Xolodova isə qəlpələr dəyməyib.

R.Paquliçin dediyinə görə, onun zirehindəki boyun nahiyəsinin ballistik qoruyucusu mərminin qəlpələrindən birinin daha çox zərər verməsinin qarşısını alıb. Hal-hazırda yaralı döyüşçülərin və çəkiliş qrupunun üzvlərinin həyatına təhlükə yoxdur.

R.Paquliç 2018-ci ildən AzadlıqRadiosunda işləyir, cəbhə xəttindən reportajlar, həmçinin Ukrayna ordusunun problemləri haqda analitik materialların müəllifidir.